Bir hikaye biliyorum, ama bir türlü tam toparlayamıyorum. İçinde Ahmet Hamdi Tanpınar var, Nesteren Dirvana var, bir fotoğraf makinesi var, Boğaz'da bir yalı var, sessizliğe gömülen belki de tek yanlı bir sevda var.
İkisi de üniversitede hoca, biri bir türlü parasal açıdan rahata eremeyen çok usta bir kalem. Narmanlı Han'daki odasında küllükler dolmuş taşmış izmaritten, kağıtlar her bir yanda. Diğeri paşa kızı, asil ve kültürlü...Ve bir gün paşa kızı, kendisi gibi bir paşazade ile evlenir, Kandilli'de Kıbrıslı Yalısı'na gelin gider.
Denir ki, Ahmet Hamdi'nin başyapıtlarından HUZUR'daki Nuran, Nesteren'dir. Ona kalan, anılar ve devlet tarafından gönderildiği, mektuplarında 'geç kaldım' dediği Paris fotoğraflarını çektiği makinesidir.
Onun için ben de Kıbrıslı Yalısı'ndan başalmak istiyorum Kandilli'ye. Boğaz'da, altmış dört metre ile en uzun cepheye sahip yalı Kıbrıslı. Sonra, Kandilli iskelesi'ne doğru yürüyüp, Suna Abla'nın lokantasının önünden geçip, kendimi başka bir yalının önünde buluyorum. Hem de duvarsız, hem de tam önünde, hem de kuvvetli bir dalga gelse ıslanacağım mesafede.
Edip Efendi Yalısı, önünde hala insanların balık tutabildiği bir yalı. Sağ yanındaki merdivenleri tırmanıp, caddeye çıkıyorum ve iskelenin tam karşısından Kandilli'ni ana damarına giriyorum.
Bir semt bu kadar mı olduğu gibi kalır. Yokuşu tırmandıkça daha eskiye gidiyorum. İstanbul'un belki de en değişmeyen İstanbul'undayım. Bazıları çok görkemli, bazıları çok mütevazi evler.
Osmanlı bir dönem yabancıların Kandilli'de oturmalarına izin vermemiş. Sonra bu yasak zamanla delinmiş. özellikle Fransız asıllılar tercih etmiş Kandilli'yi . Mesela, Kıbrıslı Yalısı'ndan iskeleye doğru yürürken, arkasından (Yoksa önünden mi desem, yalıların önü arkası denize göre midir acaba?) geçtiğim, şimdiki sahibinin Rahmi Koç olduğu Kont Ostrorog Yalısı'nın sahibi Polonya kökenli bir Fransız.
Biraz takılalım bu yalıda ama, çünkü Pier Loti'den Abdülmecit'in kızı Darrühşehvar Sultan'a kadar bir çok ünlü sima da takılmış bir dönem. Kont Ostrorog Osmanlıya danışmanlık yapmış bir hukukçu. En son mirasçı Amerika'da yaşadığı için yalıyı satmaya karar vermiş, Rahmi Koç da öbür yalısını oğluna bırakıp bu yalıya taşınmıııış.
Neyse, biz sahili, yalıları bırakıp yokuşu tırmanmaya devam edelim yine. Sıraevler Sokağına çıkalım mesela. Ama önce bir yokuş daha çıkıp, en tepede bir zamanlar oralarda yaşayan azınlık gurubunun mezarlıklarına bir uğrayalım. Unutulmuş, Rum ve Ermeni mezarlıkları, komşusu tanınmış bir zenginin görkemli villası.
Sonra inip Sıraevler Sokağa, yürüyelim sol yanımızda yine çoğu Fransızlardan kalan biirbirinden güzel sıra sıra evler, sağ yanımızda Boğaz'ın karşı yakasında Rumeli Hisarı manzarasıyla.
Yolun sonu bizi yine Osmanlı'ya götürecek. Abdülmecit'in sevgili kardeşi Adile Sultan'ın bir başka sarayına. Divan sahibi, kültürlü bir kadın Adile Sultan. Sarayını kız okulu olmak üzere bağışlaması, eğitime verdiği önemin önemli bir işareti. Kandilli Kız Lisesi Türkan Saylan'dan, Mualla Sürer'den, Çolpan İlhan'dan, Nükhet Duru'dan anılar taşır ve 1986'da bir gün yanar.
Ta ki, Sabancı restore ettirip, adını Sabancı Eğitim ve Kültür Merkezi yapıncaya kadar. Okul başka bir binada eğitime devam etmiş, ama Kültür Merkezi'nin içindeki küçük müze bölümünde, lise yıllarının not defterleri, vitrinlerde saray yavrusu lise günlerinden kalan üçleri beşleri, dokuzları, onları yaşatmaya devam ediyor.
Çeşitli organizasyonların düzenlendiği eski saraydan, Borsa Restoran'da muhteşem Boğaz manzarasına karşı bir şeyler atıştırmadan çıkmak yok.
Bir de, Şükufe Nihal'i yadetmeden bu yazıyı bitirmek yok. Bir dönem Kandilli Kız Lisesi'nde de edebiyat ve coğrafya öğretmenliği yapan Şükufe Nihal bambaşka bir kadın. Şair, öğretmen, eylemci. Kadınlar için üniversite açıldığında, eşinden boşanıp üniversiteye başlayacak kadar cesur, Nazım Hikmet'e ’Ben sizin için çıldırıyorum, siz bana aldırış bile etmiyorsunuz’ dedirtecek kadar etkileyici, köşkte başlayıp huzurevinde biten bir hayat. Okuyun hayatını ve tanıyın Şükufe Nihal'i, sonra Kandilli Kız Lise'sinin çift taraflı mermer merdivenlerinden inin.
Aralık 2019 / Kaş
Yorumlar
Yorum Gönder